Μήνας Σεπτέμβριος ο σχολικός, ο τρυγητής , ο πετιμεζάς

Καλωσορίζουμε το μήνα Σεπτέμβριο που οριοθετεί το τέλος του καλοκαιριού ,των διακοπών και της ανεμελιάς
Καλό μήνα και καλό Φθινόπωρο!

Ο Σεπτέμβριος αν και το όνομά του θυμίζει τον αριθμό επτά εν τούτοις είναι ο ένατος μήνας του χρόνου και ο πρώτος του φθινοπώρου . Είναι ο μήνας που οι μέρες μικραίνουν, ο ήλιος βιάζεται να βασιλέψει όπως ο κουρασμένος ταξιδευτής από τα ταξίδια του καλοκαιριού , οι νύχτες αρχίζουν να δροσίζουν και τα χελιδόνια ετοιμάζονται να φύγουν . Οι αυλές των σχολείων θα γεμίσουν πάλι με παιδικές φωνές και θα αρχίσει ο τρύγος.

Ο Μήνας έχει 30 ημέρες και η λατινική ονομασία τουSeptember προέρχεται από septem – επτά γιατί σύμφωνα με το δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο έβδομος μήνας . Μετά την προσθήκη του Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου στην αρχή του χρόνου μετακινήθηκε στην ένατη θέση. Τον Σεπτέμβριο στη Ρώμη τελούνταν μεγάλες γιορτές, όπως τα Καπιτώλια και τα Ρωμαία ή Ρωμαϊκοί Αγώνες (Ludi Romani) προς τιμή του Δία (κάτι σαν Ολυμπιακοί Αγώνες των Ρωμαίων).
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Σεπτέμβριος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Μεταγειτνιώνα και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα.
Δεσπόζουσα γιορτή στην Αθήνα και συγκεκριμένα στην Ελευσίνα ήταν τα Ελευσίνια, με τα περιώνυμα Μυστήρια (Ελευσίνια Μυστήρια). Είναι σημαδιακός αριθμός πλήρης προλήψεων και μαντεμάτων. Σεπτέμβριος αρχή των ...ρω. Όλοι οι μήνες που ακολουθούν έχουν στην ονομασία τους το γράμμα ρω ..έως και τον Μάιο που συμπληρώνονται εννιά [εννεάμηνο] .
Ο χρόνος « κλειδώνει »όπως λένε στις 31 Αυγούστου κι έρχεται η 1η Σεπτεμβρίου που παλιότερα θεωρείτο η πρώτη μέρα του χρόνου και σαν σήμερα λογίζεται η αρχή του θρησκευτικού έτους .Σήμερα είναι « η μέρα του Χρονογράφου ». Παλιότερα πίστευαν ότι τα μεσάνυχτα άνοιγαν οι ουρανοί και κατέβαιναν οι άγγελοι και κάνανε απογραφή στις ψυχές που θα πέθαιναν μέσα στο χρόνο .
Για να ξορκίσουν το κακό ,οι νοικοκυραίοι έσπαζαν ρόδια στην είσοδο του σπιτιού τους μόλις έφεγγε η μέρα . Στην Κρήτη, την παραμονή έβαζαν πάνω στις στέγες των σπιτιών τόσα καρύδια όσα και τα μέλη της οικογένειας . Το πρωί τα κατέβαζαν , τα έσπαγαν προσεκτικά και όσα απ’ αυτά ήταν κούφια πίστευαν ότι τόσες θα ήταν και οι ψυχές που θα έπαιρνε ο Χάρος από την οικογένεια.

Την 1η Σεπτεμβρίου οι Ρωμαίοι την ονόμαζαν indictio (= ινδικτιώνα). Η λέξη αποδόθηκε στα ελληνικά με τον όρο επινέμησις και σημαίνει κατανομή των φόρων. Ινδικτιώνα δεν σημαίνει μόνο κατανομή των φόρων, αλλά είναι και ένας τρόπος υπολογισμού του χρόνου για την εκκλησιαστική χρονολόγηση. Η κάθε ινδικτιώνα αποτελεί έναν κύκλο δεκαπέντε ετών. Σε τι αντιστοιχεί αυτός ο κύκλος; Δεν συμφωνεί με τους κύκλους του Ηλίου, ούτε με τους κύκλους της Σελήνης.
Στο συναξαριστή (αυτός που γράφει τους βίους των Αγίων) του Νικόδημου υπάρχει η ακόλουθη εξήγηση: «ότι η αιτία του να ανεβαίνει η Ινδικτιώνα έως εις τας δεκαπέντε, είναι η εναλλαγή των ανθρωπίνων ηλικιών· κατά δεκαπέντε γάρ χρόνους αλλάττουν οι άνθρωποι μεγάλας εναλλαγάς. Διότι εις τους δεκαπέντε χρόνους αρχίζει ο άνθρωπος να τριχώνει· εις τους δις δεκαπέντε λαμβάνει το τέλειον της ηλικίας· εις τους τετράκις δεκαπέντε γίνεται λευκογενής· εις τους πεντάκις δεκαπέντε γίνεται ο άνθρωπος γέρων· και εις τους εξάκις δεκαπέντε γίνεται ο άνθρωπος εσχατόγερος».
Το Σεπτέμβρη όλες οι σοδειές έχουν πια συγκεντρωθεί. Γι’ αυτό και το κράτος μπορεί τώρα να κατανείμει τους φόρους στους υπηκόους ανάλογα με την παραγωγή που είχε ο καθένας. To Σεπτέμβρη αρχίζει η προετοιμασία της σποράς και παλιότερα γίνονταν οι αγροτικές συμβάσεις και τα ταξίδια των ναυτικών.

Όμως τούτος ο μήνας είναι άρρηκτα δεμένος με το άνοιγμα των σχολειών. την μεγάλη συγκομιδή των σταφυλιών, την παραγωγή του κρασιού , της σταφίδας , του μούστου… Η « αρχιχρονιά » ήταν η μέρα που οι γεωργικές οικογένειες έβλεπαν την περίοδο της σποράς να πλησιάζει και κρεμούσαν στη μέση του σπιτιού ή στο εικονοστάσι τους όλα τα σύμβολα της αφθονίας ανάλογα με την περιοχή .

Έφτιαχναν μια «αρμαθιά » από ρόδια, σταφύλια, κυδώνια, σκόρδα, καρύδια, κεχρί ή φύλλα από αιωνόβια δέντρα. Στην Κω την ονόμαζαν « αρκιχρονιά » και πρωί πρωί πριν ακόμη βγει ο ήλιος τα κορίτσια την βουτούσαν στη θάλασσα να περάσει από σαράντα κύματα και αφού μάζευαν και σαράντα πετραδάκια τα φύλαγαν όλα μαζί στο εικονοστάσι. Τα πετραδάκια τα έβαζαν μέσα στα σεντούκια για να μην τρώει τα ρούχα ο ποντικός και το νερό που έφερναν το έχυναν στις τέσσερις γωνίες του σπιτιού για την γλωσσοφαγιά . Σ άλλα μέρη της Ελλάδας , την κρεμούσαν στη μέση του σπιτιού και την ξεκρεμούσαν την Πρωτοχρονιά την ημέρα του Αγίου Βασιλείου το πρωί. Ανακάτευαν τους σπόρους εκείνους με της φετινής χρονιάς και έτρωγαν το σταφύλι που στο μεταξύ ήταν σαν σταφίδα.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:

«Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».

«Αν βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».

«Τον τρυγητή τ’ αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι».

«Στον τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε».

«Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν».

«Βοηθάει ο Αι- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός».

«Θέρος, τρύγος, πόλεμος».