Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (Κατά της Τύφλωσης)

Η όραση ή αλλιώς η οπτική αντίληψη αποτελεί μια από τις πέντε αισθήσεις μας και θεωρείται η πλέον σημαντική , γιατί μέσω αυτής γίνεται άμεσα αντιληπτός ο εξωτερικός χώρος . Περίπου το 30% του ανθρώπινου εγκέφαλου ασχολείται με την επεξεργασία και ερμηνεία των ερεθισμάτων της όρασης.

Με πρωτοβουλία της Διεθνούς Επιτροπής για την Πρόληψη της Τύφλωσης και σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (Κατά της Τύφλωσης)  κάθε χρόνο τη δεύτερη Πέμπτη κάθε Οκτωβρίου και φέτος  ήταν  η  8η Οκτωβρίου
Στόχος των δύο οργανώσεων είναι , να στρέψουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον στο πρόβλημα της τύφλωσης και τις επιπτώσεις του στον πάσχοντα και το περιβάλλον του.
Οι δύο οργανώσεις «τρέχουν» το φιλόδοξο πρόγραμμα «2020: Δικαίωμα στην Όραση», με σκοπό τον δραστικό περιορισμό των τυφλών ως το 2020.
Από τα στατιστικά στοιχεία που διαθέτουμε  σας ενημερώνουμε  ότι:

• Κάθε 5 δευτερόλεπτα ένας συνάνθρωπός μας τυφλώνεται και κάθε ένα λεπτό ένα παιδί.
• 285 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο έχουν σοβαρά προβλήματα όρασης εκ των οποίων  οι τυφλοί σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχονται  σε 40-45 εκατομμύρια , αλλά στο 80% των περιπτώσεων  θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί η απώλεια της όρασης των.
• 135 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μειωμένη όραση.
• Το μεγαλύτερο ποσοστό των τυφλών ζει στις φτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες, όπου δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε οφθαλμίατρο (στο Κονγκό αντιστοιχούν 2 οφθαλμίατροι ανά 8 εκατομμύρια κατοίκους), ενώ δεν κυκλοφορούν φθηνοί φακοί, κολλύρια και σκελετοί γυαλιών.
• Άλλες κύριες αιτίες των προβλημάτων όρασης είναι:
• το γλαύκωμα (12,3%), 
• η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (8,7%), 
• θολερότητες του κερατοειδή χιτώνα (5,1%), 
• η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (4,8%),
• η παιδική τύφλωση (3,9%)
• καθώς και το τράχωμα (3,6%), το οποίο αποτελεί τη δεύτερη αιτία τύφλωσης στις αναπτυσσόμενες χώρες.
• Στην Ελλάδα το πρόβλημα της τύφλωσης δεν είναι έντονο .Υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 200.000 άτομα με σοβαρά προβλήματα όρασης εκ των οποίων περίπου  70 – 80 .000 άτομα έχουν ιδιαίτερα χαμηλή όραση, ενώ στα μητρώα τυφλότητας που τηρούνται σε δημόσιους φορείς υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 25.603 άτομα (2004). επιδοτούμενα άτομα στα προγράμματα τυφλότητας
• Η σοβαρότερη αιτία τύφλωσης στην Ελλάδα είναι ο διαβήτης

Η Παγκόσμια Ημέρα Όρασης, παρέχει την ευκαιρία για προβληματισμό, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δράση, ούτως ώστε οι πολίτες να ενημερώνονται, να αναγνωρίζουν και να διεκδικούν «το Δικαίωμα στην Όραση», με έγκυρο τρόπο και ασφαλείς διαδικασίες, να επιδιώκουν ποιοτικές υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας , αποκατάστασης  και αυτόνομης/ανεξάρτητης διαβίωσης.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι τόσο οι ασθενείς της τρίτης ηλικίας όσο και οι διαβητικοί ασθενείς συχνά παραμελούν τον ετήσιο επανέλεγχο από οφθαλμίατρο, παρόλο που αυτός στις συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού είναι απαραίτητος.

Στις χώρες του δυτικού κόσμου οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας είναι το συχνότερο αίτιο τύφλωσης και η κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων άνω των 60 ετών.

Στη χώρα μας  οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας εκτιμάται ότι επηρεάζουν περισσότερους από 50 χιλιάδες ασθενείς επιφέροντας βαρύτατη απώλεια όρασης, που σε αρκετές περιπτώσεις φτάνει τα επίπεδα ολικής τύφλωσης.    

Οι κυριότερες από αυτές τις παθήσεις είναι:

• Η  Ηλικιακή Εκφύλιση της  Ωχράς  Κηλίδας (ΗΕΩ). Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς είναι η κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων άνω των 60 ετών
• Το Διαβητικό Οίδημα της  Ωχράς Κηλίδας (ΔΟΩ). Το διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία τύφλωσης ατόμων εργασιακής ηλικίας που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη 
• Η  Απόφραξη Φλέβας Αμφιβληστροειδούς (ΑΦΑ). Η απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδή εμφανίζεται όταν η κυκλοφορία του αίματος μέσα στην φλέβα διακόπτεται μετά από συμπίεσή της από ένα άλλο αγγείο. Τότε προκαλούνται αιμορραγίες και οίδημα στον αμφιβληστροειδή.
• Το Οίδημα Ωχράς Κηλίδας σε Έδαφος Παθολογικής Μυωπίας Το οίδημα που προκαλείται θρόμβωση φλέβας αμφιβληστροειδούς είναι μια συχνή αγγειακή αιτία τύφλωσης ενηλίκων 
• αλλά και η Υαλοειδοωχρική έλξη. Η υαλοωχρική έλξη προκαλείται όταν το υαλοειδές συρρικνώνεται και τραβά μακριά την ωχρά κηλίδα. Αυτό συμβαίνει σε όλους αργά ή γρήγορα και με διαφορετικούς ρυθμούς σε κάθε άτομο.

Κοινός τόπος στην επιτυχημένη αντιμετώπιση τους είναι η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση. Γι’ αυτό η Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία συστήνει, ειδικά στους ηλικιωμένους αλλά και σε όσους πάσχουν από διαβήτη, να επισκέπτονται τον οφθαλμίατρό τους οπωσδήποτε μία φορά κάθε χρόνο. 

Για το συγκεκριμένο θέμα, ο κ. Ευστράτιος Γκοτζαρίδης ,Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Πρόεδρος της Εταιρείας Υαλοειδούς & Αμφιβληστροειδούς  δήλωσε χαρακτηριστικά ότι:  «Ορισμένα άτομα προχωρημένης ηλικίας ή διαβητικοί ασθενείς θα εμφανίσουν μία μορφή αμφιβληστροειδοπάθειας – διαταραχή του αμφιβληστροειδούς του οφθαλμού ή υαλοειδοπάθεια - διαταραχή του υαλοειδούς που μπορεί να επηρεάσει την όραση και να αποτελέσει αιτία τύφλωσης. Σε όποια ηλικία κι αν βρίσκεστε, να επισκέπτεστε τον οφθαλμίατρό σας τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, κάνοντας όλες τις απαραίτητες εξετάσεις. Η έγκαιρη διάγνωση των οφθαλμολογικών παθήσεων, μας δίνει τη δυνατότητα να παρέμβουμε έγκαιρα και έτσι η πρόγνωση της εκάστοτε πάθησης να είναι καλύτερη και σε πολλές περιπτώσεις να προλάβουμε ακόμα και την τύφλωση».

Την τελευταία δεκαετία νέες  καινοτόμες  φαρμακευτικές  θεραπείες έχουν προστεθεί στην αντιμετώπιση των παθήσεων της ωχράς κηλίδας. Το μέλλον αυτών των θεραπειών φαντάζει ακόμα πιο ευοίωνο με τις νεότερες εξελίξεις που έρχονται από την φαρμακευτική έρευνα: σκευάσματα και συσκευές παρατεταμένης αποδέσμευσης, γονιδιακή θεραπεία, καθώς και συνδυασμοί θεραπειών με συνεργική δράση.  

Επίσης  σημαντικές αιτίες τύφλωσης  παραμένουν  o καταρράκτης και το γλαύκωμα                              

Ο καταρράκτης, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ ευθύνεται για το 48% των συνολικών τυφλώσεων παγκοσμίως, θεωρώντας τον ως  την κύρια αιτία τύφλωσης.

Καταρράκτης ονομάζεται η θόλωση του φυσικού φακού του οφθαλμού, η οποία μειώνει την όραση με συνέπεια το άτομο να μην ανταπεξέρχεται στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Όσο πυκνότερη είναι η θόλωση του φακού τόσο μεγαλύτερη είναι και η ελάττωση της όρασης.

Η πλειονότητα των καταρρακτών εμφανίζεται με την πάροδο της ηλικίας όπου σχεδόν κάθε άνθρωπος μπορεί δυνητικά να αναπτύξει καταρράκτη.

Τυπικά, ηλικίες γύρω στα 50-60 και περισσότερο πάνω από την ηλικία των 70 έχουν κάποιο βαθμό καταρράκτη. Η εγχείρηση είναι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του καταρράκτη. Κατά την επέμβαση αφαιρείται ο θολός (καταρρακτικός) φακός και αντικαθίσταται από έναν μόνιμο τεχνητό ενδοφθάλμιο φακό (ενδοφακό) με τη μέθοδο της φακοθρυψίας.

Η επέμβαση του καταρράκτη, μια επέμβαση ανώδυνη και γρήγορη για τον ασθενή, θεωρείται από τις πλέον λεπτές και σοβαρές επεμβάσεις που γίνονται στο ανθρώπινο σώμα, καθόσον επεμβαίνει στο πιο πολύπλοκο και πολύτιμο αισθητήριο όργανο που είναι ο οφθαλμός.

Η κα. ΧρύσαΤερζίδου, Διευθύντρια της Οφθαλμολογικής Κλινικής στο Γ.Ν Κωνσταντοπούλειο – Πατησίων Ν. Ιωνίας δήλωσε ότι: «Η εγχείρηση καταρράκτη δεν είναι απλά η αφαίρεση του θολωμένου φακού και η αντικατάστασή του με έναν τεχνητό. Πρόκειται για μια διαδικασία με πολλές παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη, αν θέλουμε να επιτύχουμε τη βέλτιστη όραση. Σήμερα η τεχνολογία μέσα από τα σύγχρονα εξελιγμένα μηχανήματα φακοθρυψίας και την χρήση των Femto Second Cataract Laser μας παρέχει τη δυνατότητα να εξασφαλίσουμε τη μέγιστη ασφάλεια, ταχύτητα και ακρίβεια χειρισμών  κατά τη διάρκεια της επέμβασης ώστε να επιτύχουμε το ''άριστο'’ μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. Επιπρόσθετα με την δυνατότητα χρήσης των ενδοφακών υψηλής τεχνολογίας, ο ασθενής ωφελείται πολλαπλά. Εκτός από την εξαιρετική ποιότητα της όρασης που παρέχουν αυτοί οι ενδοφακοί, δίνεται συγχρόνως η δυνατότητα διόρθωσης του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας απαλλάσσοντας πρακτικά τον ασθενή από την χρήση γυαλιών».

Το γλαύκωμα αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως. Περίπου 67 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με γλαύκωμα, και δυστυχώς, οι μισοί πάσχοντες δεν γνωρίζουν ότι νοσούν. Με άλλα λόγια, περισσότεροι από 30 εκατομμύρια άνθρωποι - που είναι τρεις φορές ο πληθυσμός της Ελλάδας - χάνουν σταδιακά την όρασή τους χωρίς προειδοποίηση.

Σήμερα, υπάρχουν 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι είναι τυφλοί εξαιτίας της νόσου. Το γλαύκωμα αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως και ευθύνεται για το 12,3% των συνολικών τυφλώσεων σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Στην Ελλάδα τουλάχιστον 200 χιλιάδες άτομα πάσχουν από γλαύκωμα και οι μισοί εξ αυτών δεν έχουν διαγνωστεί, χάνοντας έτσι σιγά-σιγά, αλλά οριστικά την όρασή τους.

Παράλληλα, τουλάχιστον 40 χιλιάδες άτομα θα εμφανίσουν γλαύκωμα μέσα στην επόμενη πενταετία.

Ο κ. Ανδρέας Διαγουρτάς, Επιμελητής στην Πανεπιστημιακή Οφθ/κη Κλινική ΠΓΝΑ «Γ.Γεννηματάς». τονίζει ότι: «Το γλαύκωμα μπορεί να παραμείνει χωρίς συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα, έως και χρόνια, με συνέπεια να χάνεται ένα σημαντικό μέρος της όρασης, μέχρις ότου ο ασθενής να οδηγηθεί στον οφθαλμίατρο και να διαγνωστεί. Ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος είναι ο μόνος τρόπος για να ανιχνευτεί το γλαύκωμα νωρίς, και η πρώιμη διάγνωση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση λειτουργικής όρασης μακροπρόθεσμα.

Δυστυχώς μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για το γλαύκωμα, ωστόσο αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με καινοτόμες συνδυαστικές φαρμακευτικές αγωγές, οι οποίες μπορεί να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν την εξέλιξή του. 

Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το γλαύκωμα, Συμπερασματικά το κλειδί για να διατηρηθεί η όρασή στους ασθενείς με γλαύκωμα είναι η κατάλληλη ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης                                                  

Πάντως σε κάθε ασθένεια, “κλειδί” για μια  επιτυχημένη έκβαση πρέπει να γνωρίζουμε ότι είναι το τρίπτυχο «πρόληψη-διάγνωση-θεραπεία». Μόνο που στην Ελλάδα υστερούμε σημαντικά σε θέματα πρόληψης και διάγνωσης.

Πρέπει να τονίζεται  ιδιαίτερα ,ότι τόσο οι ασθενείς της τρίτης ηλικίας όσο και οι διαβητικοί ασθενείς που συχνά παραμελούν τον ετήσιο επανέλεγχο από οφθαλμίατρο, παρόλο που αυτός στις συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού είναι απαραίτητος πρέπει να   γνωρίζουν ότι  εφ’ όσον δεν αμελούν θα μπορούν με μεγάλες πιθανότητες να κερδίσουν τη μάχη κατά της τυφλότητας  με τα σύγχρονα όπλα της επιστήμης.

Δυστυχώς συχνά παρατηρείται το φαινόμενο να σπεύδουν στον οφθαλμίατρο μόνο όταν η όραση τους έχει μειωθεί σημαντικά Αυτό όμως που παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο και το επαναλαμβάνουμε  είναι η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση που επιτυγχάνεται μόνο μέσω του τακτικού ελέγχου από οφθαλμίατρο και ιδιαίτερα ειδικά οι ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού , όπως οι σακχαροδιαβητικοί και τα άτομα της τρίτης ηλικίας , ειδικά  γι’ αυτούς ο ετήσιος επανέλεγχος κρίνεται επιβεβλημένος.