Αυτή η ειδική αδυναμία εκμάθησης της ανάγνωσης και της γραφής δεν έχει να κάνει με τα συνηθισμένα πλαίσια επίδοσης του κάθε μαθητή και δεν σχετίζεται με την νοητική καθυστέρηση. Η νοημοσύνη του παιδιού είναι σχετικά καλή ή και πάνω από το μέσο όρο. Είναι πιο συχνή στα αγόρια σε αναλογία 4 προς 1, σε σχέση με τα κορίτσια. Από ιατρικής πλευράς, κατά 85% είναι κληρονομική και είναι εγγενής αδυναμία εκμάθησης ανάγνωσης και γραφής μαθητών με φυσιολογική νοημοσύνη.
Οι τομείς που επηρεάζονται είναι η φωνολογία (αδυναμία σύνδεσης φωνήματος-γραφήματος), η μορφολογία (αδυναμία σύνδεσης μορφής και σημασίας), η σύνταξη (δυσκολία κατανόησης και παραγωγής πολύπλοκων συντακτικά προτάσεων με συνέπεια τις απλές συντακτικές δομές), η σημασιολογία (μερική αδυναμία σύνδεσης της φωνολογικής και γραφημικής εικόνας της λέξης με την σημασία της και δυσκολίες κατανόησης και παραγωγής κατάλληλου λόγου). Θεωρείται η σημαντικότερη μαθησιακή δυσκολία γιατί περιλαμβάνει στοιχεία από όλες τις μορφές των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών ενώ προεκτείνεται και στη μαθηματική σκέψη. (Τομαράς 2012)
Διακρίνεται σε δυο μεγάλες ομάδες, την επίκτητη και την ειδική ή εξελικτική δυσλεξία. Στην επίκτητη υπάρχει δυσκολία ή ανικανότητα επεξεργασίας του γραπτού λόγου. Οι ικανότητες της ανάγνωσης, γραφής και ορθογραφίας είχαν αποκτηθεί πλήρως αλλά χάθηκαν ή ελαττώθηκαν εξαιτίας κάποιου εγκεφαλικού τραυματισμού στην πλευρικο-κροταφική χώρα του αριστερού ημισφαιρίου. Η ειδική ή εξελικτική χωρίζεται σε οπτική και ακουστική δυσλεξία
Τα συμπτώματα των μαθητών με δυσλεξία είναι τα εξής:
Ανάγνωση
- Ανάγνωση με αργό ρυθμό χωρίς ροή και συλλαβίζοντας χωρίς να βγαίνει κάποιο νόημα, κομπιάσματα, επαναλαμβάνουν, σταματούν ή χάνουν την σειρά στο βιβλίο
- Κουράζονται εύκολα και η κατανόηση του κειμένου είναι ελλιπής με πολλά λάθη
- Παρεμβάλλουν άσχετα φωνήματα σε λέξεις που διαβάζουν
- Αντικατάσταση λέξεων με άλλες που έχουν παρόμοια σημασία
- «Καθρεπτική» ανάγνωση (το «αχ» το διαβάζουν «χα»)
- Δυσκολεύονται να προφέρουν ασυνήθιστες πολυσύλλαβες λέξεις
- Παραλείπουν, προσθέτουν, αντιμεταθέτουν και αντικαθιστούν γράμματα, συλλαβές και λέξεις
- Δυσκολία διάκρισης διαφορετικών λέξεων που περιλαμβάνουν ίδια γράμματα (το «στη» το διαβάζουν «της»)
- Λάθος προφορά φωνηέντων
Γραφή
- «Καθρεπτική» γραφή (γράφουν «κάσα» αντί «σάκα»)
- Χρησιμοποιούν κεφαλαία γράμματα μαζί με μικρά ή και τα παραλείπουν
- Ατελής ευθυγράμμιση των λέξεων πάνω στο χαρτί
- Κακογραφία, μουτζούρες, ακαταστασία, κενά ανάμεσα στις λέξεις, απουσία σημείων στίξεως και τόνων και κατάργηση των διαστημάτων
- Αντικαταστάσεις γραμμάτων που μοιάζουν οπτικά και γενικές αντικαταστάσεις
- Σύγχυση στην ακουστική διαφοροποίηση των φθόγγων (το «ζ» το κάνει «σ»)
- Συχνή αντικατάσταση του γράμματος «ρ» με τον αριθμό 9
- Παραλείψεις, αντιμεταθέσεις και προσθήκες γραμμάτων μέσα στην ίδια λέξη
- Προσθέσεις, αντιμεταθέσεις, παραλείψεις συλλαβών και αντικαταστάσεις λέξεων
- Σύγχυση χρήσης συμφωνικών συμπλεγμάτων (το «ρτ» το κάνει «τρ»)
- Συντακτικά λάθη στις φράσεις
Ορθογραφία
- Πολλά ορθογραφικά λάθη ακόμα και αν έχουν διδαχθεί τις σωστές καταλήξεις
- Λάθη στην αυθόρμητη γραφή ενώ συνήθως όχι στην αντιγραφή των λέξεων
- Κακογραφία και «κόψιμο» των λέξεων ενώ τις ενώνουν όλες μαζί χωρίς να υπάρχουν κενά
- Δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τα λάθη τους και να συνδέσουν την ορθογραφία των λέξεων με αυτό που δηλώνουν
- Πολλά διαφορετικά λάθη συνέχεια σε ίδιες λέξεις
Χωροχρονικός προσανατολισμός
- Δυσκολία εκτέλεσης διάφορων έργων και γενικά στην αίσθηση του χώρου και του χρόνου
- Δυσκολία διάκρισης του δεξιά-αριστερά, βορρά-νότου, χθες-αύριο
- Δεν μπορούν να μάθουν την ώρα ή να διαβάσουν σωστά ένα χάρτη
- Προβλήματα σε διάφορες καθημερινές λειτουργίες όπως το πώς να δένει τα κορδόνια του ή πως φοράει τα ρούχα του
- Δυσκολία επανάληψης με την σωστή σειρά στις μέρες, στους μήνες, στην προπαίδεια
- Δεν μπορούν να αντιγράψουν τις κινήσεις που κάνει ο εργοθεραπευτής ή γυμναστής όταν έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο
- Δεν οργανώνουν σωστά τη μελέτη τους, την εργασία τους και τον προσωπικό τους χώρο
Μνήμη
- Δεν μπορούν να θυμηθούν και να εκτελέσουν με την σειρά πολλές εντολές μαζί που τους δίνονται προφορικά, να πουν τους μήνες, τις μέρες με την σειρά ή να μάθουν την προπαίδεια
- Δυσκολία στο να μάθουν ημερομηνίες, ονόματα, τοποθεσίες, χώρες και πρωτεύουσες
- Σημαντική δυσκολία οπτικής και ακουστικής μνήμης
- Δεν συγκρατούν το πρόγραμμα των υποχρεώσεών τους
- Ανεπάρκεια μακροπρόθεσμης μνήμης και μικρή έκταση και διάρκεια βραχύχρονης μνήμης με συνέπεια να ξεχνούν τις οδηγίες του δασκάλου και τις εργασίες που έχουν να κάνουν καθώς και που βάζουν τα πράγματά τους.
Κατερίνα Αλεξίου
Λογοθεραπεύτρια
Εξωτερικός Συνεργάτης με τον Πανευβοικό Σύλλογο Χαλκίδος ‘’Άνθρωπος, Ελπίδα, Πολιτισμός Α.με.Α και με Επιστημονικό Διαγνωστικό Θεραπευτικό Κέντρο Χαλκίδος.
Τράπεζα Πειραιώς:
