Οι ιδιαιτερότητες της ορθοδοντικής φροντίδας των παιδιών με αυτισμό

Η ορθοδοντική φροντίδα των παιδιών με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού χρειάζεται πολύ αγάπη , υπομονή καθώς και εξειδίκευση γιατί οι δυσκολίες στην επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς δημιουργούν ιδιαίτερες προκλήσεις.
"Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού είναι πολύπλοκες αναπτυξιακές καταστάσεις , οι οποίες διαταράσσουν την επικοινωνία και την κοινωνική, συμπεριφορική και νοητική λειτουργικότητα" λέει η Δρ. Κατερίνα Δούμα- Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών και ενηλίκων.

"Μερικοί πάσχοντες από αυτές μοιάζουν απόμακροι, αδιάφοροι ή αποστασιοποιημένοι από τα άλλα άτομα ή τον περίγυρο τους, ενώ άλλοι δεν αντιδρούν στα συνηθισμένα  λεκτικά και κοινωνικά ερεθίσματα, όπως η φωνή ή το χαμόγελο του γονιού. Οι στερεότυπες ρουτίνες, οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, οι απρόβλεπτες σωματικές κινήσεις ή ακόμα και η αυτοτραμευτική συμπεριφορά, που μπορεί να συνυπάρχουν με αισθητήριες αναπηρίες, νοητική υστέρηση ή επιληψία, θέτουν τους ασθενείς σε αυξημένο κίνδυνο εκδηλώσεως στοματικών νοσημάτων και μπορεί να περιπλέξουν την ορθοδοντική φροντίδα".
Παρότι ο αυτισμός και οι άλλες διαταραχές είναι αρκετά συχνές [στη χώρα μας, για παράδειγμα υπολογίζεται ότι προσβάλλουν περισσότερα από 25.000 παιδιά και ενήλικες], οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί για την οδοντιατρική και ορθοδοντική φροντίδα τους είναι λίγες.
Το 2013 επιστήμονες από την Ολλανδία και την Ελβετία δημοσίευσαν συνδυασμένη ανάλυση [μετανάλυση] όλων των σχετικών ερευνών που είχαν δημοσιευτεί έως εκείνη τη χρονιά , καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά με αυτιστικές διαταραχές έχουν φτωχή στοματική υγιεινή και τις ίδιες [αν και συχνότερες] οδοντιατρικές ανάγκες με τους υγιείς συνομηλίκους τους.
 Επιπρόσθετα. "πού συχνά έχουν κλινικές εκδηλώσεις που χρειάζονται ορθοδοντική αντιμετώπιση, όπως προσθήκη χασμοδοντία[απέχουν μεταξύ τους τα μπροστινά δόντια της άνω και κάτω γνάθου], οδοντικό συνωστισμό [τα δόντια δεν 'έχουν χώρο να αναπτυχτούν σωστά επειδή υπάρχει δυσαρμονία ανάμεσα στο μέγεθος τους και στο μέγεθος της γνάθου] και άλλα ορθοδοντικά προβλήματα λέει η Δρ Δούμα-Μιχελάκη.
Ως φαίνεται, η φτωχή οδοντική υγιεινή σε συνάρτηση με επιβλαβείς συνήθειες 'όπως ο βρουξισμός [τρίζουν τα δόντια τους] και το δάγκωμα των χειλιών. που είναι συνηθισμένες στα απιδιά με αυτιστικές διαταραχές, οδηγούν σε προβλήματα σύγκλεισης που χρειάζονται έγκαιρη αντιμετώπιση για να διορθωθούν".
Γενικά φαίνεται πως οι περισσότεροι ασθενείς μες μέτριες έως ήπιες αυτιστικές διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς στα γενικά οδοντιατρεία, αρκεί να ξεπεραστούν ορισμένα εμπόδια. Η ίδια μετάνάλυση είχε δείξει ότι τα κυριότερα είναι η συμπεριφορά του παιδιού απέναντι στις οδοντικές πράξεις, το κόστος τους και η απουσία ασφαλιστικής κάλυψης γι' αυτές.
 Πρόσθετα εμπόδια είναι η αποστροφή του ασθενούς γ8ια τις οδοντικές θεραπείες, οι επιπλοκές που συνδέονται με την πάθηση του , αλλά και οι δυσκολίες στον εντοπισμό ενός επαγγελματία υγείας που θα είναι πρόθυμος και θα έχει την αναγκαία εξειδίκευση για να ασχοληθεί με τόσο δύσκολα περιστατικά.


Σύντομες επισκέψεις
Το πρώτο και ίσως καθοριστικό βήμα για την καλή φροντίδα των ασθενών είναι να κατανοήσει δε βάθος ο ορθοδοντικός ιατρός τη συμπεριφορά και τις ιδιαιτερότητες των παιδιών. Οι αυτιστικές διαταραχές έχουν μεγάλο εύρος συμπτωμάτων και σοβαρότητας και μπορεί να απαιτηθούν πολλές σύντομες επισκέψεις στο ιατρείο έως ότου συνηθίσει ο ασθεβής το χώρο και αποδεχθεί την παρουσίαση του ορθοδοντικού, αλλά και των μηχανημάτων που θα χρησιμοποιήσει.
"Προτού γίνει το πρώτο ραντεβού με το παιδί. πρέπει να προηγηθεί συζήτηση των γιατρών και της οικογένειας του με τον ειδικό στην οδοντική υγεία, στον οποίο θα δοθεί το αναλυτικό ιατρικό ιστορικό του και θα περιγραφούν τα συμπτώματα τουυ". εξηγεί η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη. "Οι δυσκολίες στην επικοινωνία είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που πρέπει να διαχειριστούμε, διότι το παιδί μπορεί να μην καταλαβαίνει τι συμβαίνει και γιατί το κάνουμε ή να μην καταλαβαίνει τι του ζητάμε να κάνει".
Πολλά αυτιστικά παιδιά εξάλλου έχουν και διαταραχές στην αισθητηριακή επεξεργασία, οι οποίες έχουν ως συνέπεια να μην ερμηνεύονται σωστά από τον εγκέφαλο τα αισθητήρια μηνύματα. Έτσι μπορεί για παράδειγμα  μία μυρωδιά που είναι ευχάριστη για όλο τον κόσμο, να είναι απαίσια για το αυτιστικό παιδί ή να μην ανέχεται κάποια συγκεκριμένη υφή στο στόμα του.  
Επιπρόσθετα, το παιδί μπορεί να τρομάζει από συνηθισμένες κινήσεις [π.χ. όταν κάποιος σηκώνεται απότομα από την καρέκλα του] και αυτό είναι κάτι που επίσης πρέπει να το γνωρίζει εκ των προτέρων ο ειδικός. Το ίδιο και αν έχει ξαναπάει στον οδοντίατρο ή τον ορθοδοντικό, τι οδοντικές πράξεις έκανα και ποιά ήταν η έκβασή τους.
Αυτέ και πολλές άλλες παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν προετοιμαζόμαστε να δεχτούμε το παιδί, γιατ'ί ο στόχος μας είναι σιγά-σιγά να τον βοηθήσουμε να αισθανθεί άνετα μαζί μας και να μας εμπιστευθεί, ώστε τελικά να μπορέσουμε να του παράσχουμε τη φροντίδα που χρειάζεται", προσθέτει η ειδικός.
Και συνεχίζει: "Αυτός είναι και ο λόγος που κατά κανόνα η πρώτη συνάντηση μαζί του δεν γίνεται στην αίθουσα με τα μηχανήματα ούτε όταν έχει κόσμο το οδοντιατρείο, αλλά σε κάποια ήσυχη ώρα και σε ένα απλό δωμάτιο του γραφείου, γιατί πολύ συχνά οι δυνατοί ήχοι και ο πολύς κόσμος προκαλούν άγχος ή τρομάζουν τα παιδιά με αυτιστικές διαταραχές.
Στη διάρκεια αυτής και όσων επόμενων συναντήσεων χρειαστούν, ο ορθοδοντικός αξιολογεί τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού, ελέγχοντας για παράδειγμα αν τον κοιτάει στα μάτια η αποστρέφει το βλέμμα, αν χαμογελάει, αν και πόσα καταλαβαίνει απ' όσα του λέει, αν έχει την ικανότητα και ακολουθεί απλές οδηγίες, αν βουρτσίζει τα δόντια του, αν μπορεί να γράφει κλπ.
Ανάλογα με τα προβλήματα που θα εντοπίσει, θα προτείνει ή και / θα εφαρμόσει τις κατάλληλες λύσεις, οι οποίες κατά κανόνα γίνονται ολοένα πιο αποτελεσματικές όσο περνά ο καιρός.
Το να κάνει ένα ειδικός τη διαφορά στη στοματική υγεία ενός παιδιού με αυτισμό μπορεί να είναι μια εργή διαδικασία στην αρχή, αλλά με υπομονή και επιμονή μπορεί να έζχει θετικά αποτελέσματα και ανεκτίμητα οφέλη και για τους δυο", καταλήγει η Δρ. Δούμα-=Μιχελάκη                          
Πηγή: Newsitamea.gr