Η Εορτή της Αναλήψεως Του Κυρίου

Σήμερα 29 Μαΐου 2014 η  εκκλησία μας  γιορτάζει την Ανάληψη του Ήδη πέρασαν 40 μέρες και η ορθόδοξη εκκλησία  πανηγυρίζει  την ανάμνηση του θαυμαστού αυτού γεγονότος  «…Και  ταύτα  ειπών , βλεπόντων αυτών, επήρθη και νεφέλη υπέλαβεν αυτόν από των οφθαλμών αυτών».
 [Πράξεις των Αποστόλων]  . 


Απολυτίκιον της Αναλήψεως

Ἦχος δ’.
Ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, χαροποιήσας τούς Μαθητάς, τω ἐπαγγελία τοῦ ἁγίου Πνεύματος, βεβαιωθέντων αὐτῶν διά τῆς εὐλογίας, ὅτι συ εἰ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ λυτρωτής τοῦ κόσμου


 Η εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου είναι κινητή γιατί έχει σταθερή ημέρα , πάντα Πέμπτη, και η ημερομηνία  της μετακινείται ανάλογα με το Πάσχα (την 6η εβδομάδα μετά το Πάσχα). τις περισσότερες φορές, μέσα στο Μάη, ο λαός μας λέει  «την Πέμπτη της Ανάληψης».

Την παραμονή η Εκκλησία τελεί την ονομαζόμενη «Απόδοση της εορτής του Πάσχα» και το «αποδίδουμε στο επόμενο έτος»

Η Ανάληψη του Χριστού είναι η ημέρα που μας βοηθά να αντιληφθούμε τον πραγματικό λόγο για τον οποίο ο Χριστός πέρασε από τη σταύρωση και την ανάσταση. ώστε να μπορούμε να έχουμε αιώνια ζωή στον Ουρανό . Την ημέρα αυτή, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πιο παλιά χαιρετούσαν ο ένας τον άλλο λέγοντας: «Χριστός Ανελήφθη! Αληθώς Ανελήφθη!». 

Ο Χρυσόστομος  αναφέρει  ότι  την ανάληψη την γιόρταζαν στο ύπαιθρο όπου έκαναν στη Συρία και τη θεία λειτουργία. Το έθιμο αυτό διατηρήθηκε  και διαδόθηκε στη Κωνσταντινούπολη και κατά τους εκκλησιαστικούς  πατέρες διασώθηκε  μέχρι τον 5ο αιώνα, φαίνεται πάντως  ότι γιορταζόταν  και πιο παλιά  και την έλεγαν «Επισωζομένη».
Ο πλέον όμως πανηγυρικός εορτασμός γινόταν στο  ναό  της Αναλήψεως του Σωτήρος στο «Όρος των Ελαιών», το οποίο βρίσκεται ανατολικά της Ιερουσαλήμ και είναι 730 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Στα εβραϊκά ονομάζεται Χαρ-Χαζετίμ.Το όρος Ελαιών, είναι συνυφασμένο με τον Ιησού. Από εκεί έγινε η θριαμβευτική είσοδος στα Ιεροσόλυμα, εκεί προφήτευσε για το τέλος του κόσμου, εκεί πήγε με τους μαθητές μετά το τελευταίο Δείπνο και από εκεί έγινε η ανάληψη στους ουρανούς σ’ αυτό το βουνό έγινε και η «επί του όρους ομιλία», καθώς και  η παρουσίαση του Χριστού στους μαθητές του, ύστερα από την Ανάστασή του και η Ανάληψή του.

Το Όρος των Ελαιών  

Ο πλέον όμως πανηγυρικός εορτασμός γινόταν στο  ναό  της Αναλήψεως του Σωτήρος στο «Όρος των Ελαιών», το οποίο βρίσκεται ανατολικά της Ιερουσαλήμ και είναι 730 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Στα εβραϊκά ονομάζεται Χαρ-Χαζετίμ.Το όρος Ελαιών, είναι συνυφασμένο με τον Ιησού. Από εκεί έγινε η θριαμβευτική είσοδος στα Ιεροσόλυμα, εκεί προφήτευσε για το τέλος του κόσμου, εκεί πήγε με τους μαθητές μετά το τελευταίο Δείπνο και από εκεί έγινε η ανάληψη στους ουρανούς σ’ αυτό το βουνό έγινε και η «επί του όρους ομιλία», καθώς και  η παρουσίαση του Χριστού στους μαθητές του, ύστερα από την Ανάστασή του και η Ανάληψή του. 

Στην τοποθεσία που έγινε η ανάληψη του Κυρίου η Αγία Ελένη είχε κτίσει ομώνυμο Ναό , τον οποίο κατέστρεψαν οι Πέρσες με το Χοσρόη 614 μ.Χ. .Το ναό ανοικοδόμησε ο Μόδεστος επίσκοπος Ιεροσολύμων , αλλά και πάλι καταστράφηκε από τον Χαλίφη Χακίμ . Τον 12 αιώνα ανοικοδομήθηκε εκ νέου από τους Σταυροφόρους και το 1187 ο Σουλτάνος της Αιγύπτου Σαλαδίνος  και της Συρίας νίκησε στους  Σταυροφόρους και μετέτρεψε το ναό σε Τζαμί , που επίσης το θεωρούν ιερό. Σήμερα υπάρχει οκτάγωνο κτίριο με τρούλου που βρίσκεται το αποτύπωμα του δεξιού ποδιού του Ιησού κατά την Ανάληψη. Αυτό προσκύνημα ανήκει στους Μουσουλμάνους , αλλά δικαιούνται και άλλα δόγματα να τελούν τις ακολουθίες τους . Το έτος 1834-35 χτίστηκε μια μικρή εκκλησία της Αναλήψεως .

Η δυτική εκκλησία γιορτάζει με τριήμερη νηστεία την Ανάληψη, αναφέρεται στην Πανάγια και  αντιστοιχεί με την δική μας  «Κοίμηση της Θεοτόκου.

Στην βυζαντινή τέχνη πολύ νωρίς κατέλαβε περίοπτη θέση .  Κατά   τον 4^ο αιώνα  παρέμεινε  στα πλαίσια της μικρογραφίας που είχε εξελιχθεί σε σημαντικό βαθμό. Από τον  5^ο αιώνα σημαντικές τοιχογραφίες και πίνακες μεγάλου μεγέθους με κεντρικό  πρόσωπο τη Παρθένο που προσωποποιεί την Χριστιανική Εκκλησία και πάνω από αυτή ο Χριστός να αναλαμβάνεται μέσα σε δόξα .Την απαράμιλλη σε  αδρό ρεαλισμό συναντάμε στο μωσαϊκό της  Αγίας  Σοφίας  στη  Θεσσαλονίκη  και λόγω της καταπληκτικής λαμπρότητας  των χρωμάτων αλλά και της απαράμιλλης έκφρασης των απεικονιζόμενων μορφών, θεωρείται από τις πιο αντιπροσωπευτικές.

Επίσης από τα πολύ καλά και αντιπροσωπευτικά δείγματα βυζαντινής τέχνης του 14ου αιώνα είναι της Περιβλέπτου και της Παντάνασσας  στο Μιστρά.

Η δυτική Τέχνη σύμφωνα με την Δυτική Εκκλησία ασχολήθηκε  περισσότερο με την ανάληψη  της Παναγίας  παρά του Χριστού και αναφέρουμε ενδεικτικά  τον  Περουτζίνο. Από τους πιο  γνωστούς πίνακες που απεικονίζουν την ανάληψη της Παναγίας είναι του  Τισιανού  στη Βενετία, του Ρούμπενς  στις  Βρυξέλες  και τρεις  στο  Μουσείο   του Λούβρου.   Επίσης  τα δυο αριστουργήματα  του Δομίνικου    Θεοτοκόπουλου του  γνωστού   Ελ Γκρέκο  , εκ  των  οποίων το ένα βρίσκεται στο Τολέδο και το άλλο στο Σικάγο. 

Χαρακτηριστικό της θείας λατρείας είναι ότι ο ελληνικός λαός τα θεία συμβάντα τα ζει σαν πραγματικά γεγονότα που διαιωνίζονται με τα ήθη και τα έθιμα .Πολλοί πιστεύουν ότι της  Αναλήψεως ανοίγουν τα  μεσάνυχτα  οι   ουρανοί.  Στη  Κορώνη ξαγρυπνάνε όλη τη νύχτα και όποιοι είναι καθαροί μπορούν να δουν τον Χριστό να ανεβαίνει στον ουρανό .Λέγεται ότι όσοι είναι άξιοι  βλέπουν ένα φως να ανεβαίνει στον ουρανό. Μια πολύ παλιά  συνήθεια που επικρατεί στην παραθαλάσσια Ελλάδα την ημέρα  της Αναλήψεως  μικροί  και μεγάλοι να  κάνουν το πρώτο καλοκαιρινό κολύμπι. Στο  όνομα της  γιορτής πολλοί αποδίδουν μαγικές ιδιότητες , διότι το αναλήβομαι είναι συνώνυμο  με το εξαφανίζομαι, εξαλείφομαι, οπότε  κολυμπώντας για πρώτη φορά της  ανάληψης θεωρούν ότι εξαφανίζονται όλες οι αρρώστιες ακόμα είναι καλό να πάρει κανείς  θαλασσινό νερό περασμένο από 40 κύματα. Στη Σάμο συναντάμε πολλά έθιμα που κρατάνε μέχρι σήμερα. Οι   Σαμιώτες ραντίζουν ολόκληρο το σπίτι τους, όπως  συνηθίζουμε την  ημέρα των Φώτων.  Λέγοντας  «Όπως αναλήφτηκε  ο Χριστός έτσι ν’ αναληφτεί από το σπίτι μας η κακογλωσσιά, η αρρώστια, το κακό μάτι και όλα τα κακά». Αυτό το νερό το φυλάνε  όλη τη χρονιά και αν τύχει να υποφέρουν από πρήξιμο, πόνο, δάγκωμα, βρέχουν μ’ αυτό το νερό  ένα πανί και το βάζουν όπου υποφέρουν και αμέσως  τους περνά. Επίσης ραντίζουν το σπίτι τους  με το  νερό που φυλάνε από την Ανάληψη, όταν θεωρήσουν ότι μπήκε άνθρωπος στο σπίτι τους και τους έκανε κακό ποδαρικό. Συνηθίζουν για γούρι να βάζουν κάτω από το κρεβάτι τους μια  μαλλιαρή πέτρα που την παίρνουν από τη θάλασσα και να δουν τα ανύπαντρα κορίτσια ποιο θα παντρευτούν . Πριν την τοποθετήσουν κάτω από το κρεβάτι την  σταυρώνουν τρεις φορές και  λένε όπως έδειξες, Χριστέ μου την  Ανάληψη σου έτσι να μου δείξεις και αυτόν που είναι της   τύχης  μου.

Ο λαός πιστεύει ότι οι ψυχές των νεκρών που είχαν την ελευθερία 40 ημέρες από την Ανάσταση  του  Χριστού, παύουν να την έχουν από την ημέρα της Ανάληψης που σταματάνε να ψάλλονται  αναστάσιμα στην  εκκλησία. Λένε σηκώνεται ο Χριστός Ανέστη περιμένουν το πιάτο τους τα κόλλυβα να τα πάρουν  και να φύγουν. Για  αυτό σε πολλές περιοχές  επισκέπτονται τα νεκροταφεία και  κάνουν προσφορές στους  νεκρούς. Στην Κομοτηνή μοιράζουν  κεράσια και ψωμί, ενώ στο Βαθύ της Σάμου το βράδυ σ’ όλα τα σπίτια και τα μαγαζιά ανάβουν κεριά στα παράθυρα και τα χαγιάτια των σπιτιών. Ανάβουν γύρω στα 5 με 10 κεριά στο κάθε μαγαζί και σπίτι και οι γυναίκες θυμιάζουν γύρω έξω από το σπίτι και ποτέ μέσα. Τα κεριά τα ανάβουν για  να  βλέπουν οι ψυχές το δρόμο  και να φύγουν από τη γη, διότι  αναλήφθηκε ο Χριστός και μαζί   του πρέπει να φύγουν και αυτές. 

Κατά τον Φέρλε [στις γιορτές ανάβονται κεριά για να μπορούν οι ψυχές των πεθαμένων   συγγενών, των οποίων την  επίσκεψη περιμένουν, να  ζεσταθούν και να γίνουν ευνοϊκοί]  

Σε   πολλά μέρη της Ελλάδας συναντάμε και διάφορες συνήθειες που επικρατούν κατά την αναχώρηση των ψυχών. Έτσι στο Κιλκίς  μαζεύονται γυναίκες στο σπίτι μιας γειτόνισσας  και περνάνε το μεσημέρι τους εκεί κουβεντιάζοντας σαν να ξενυχτάνε τον νεκρό γιατί εκείνη την ώρα γυρίζουν, κατά πως πιστεύουν, οι νεκροί στην κόλαση, μετά  από 40 ημέρες.

Στην Εύβοια και συγκεκριμένα στην Ιστιαία το μεσημέρι της Ανάληψης με τη βοήθεια ενός    καθρέφτη  ρίχνουν μέσα στο πηγάδι τις ακτίνες του ήλιο, αφού προηγουμένως σκεπάσουν το     κεφάλι τους  μ’ ένα κόκκινο πανί και εκεί βλέπουν τους πεθαμένους να περνούν με τη σειρά, γιατί εκείνη  την ημέρα επιτρέπεται στους πεθαμένους να  βγουν με την άδεια  της Παναγίας , όπως μας  αναφέρει και ο  Πολίτης  το μεσημέρι και τα μεσάνυχτα ,είναι η ώρα που παρουσιάζονται τα   πνεύματα. Πάντως η περισσότερο επικρατούσα πίστη είναι, ότι οι  ψυχές παραμένουν  έξω  από τον Άδη όχι 40 ημέρες, αλλά 50 και τα σχετικά με την λατρεία των νεκρών τελούνται μετά  από 10 ημέρες  δηλαδή την Πεντηκοστή.

Στην ορεινή Ελλάδα ιδιαίτερος τόπος εορτασμού είναι  οι μάντρες των αιγοπροβάτων, τη γιορτή  τιμούν ιδιαίτερα οι βοσκοί και οι κτηνοτρόφοι.  Στην περιοχή  της Αιτωλίας   καλούν τον παπά  στις  μάντρες  να κάνει αγιασμό και μετά να αγιάσει τα πρόβατα με τη βρεχτούρα του όπως τη λένε χαρακτηριστικά.  Μετά  όλοι οι   συγγενείς και οι φίλοι κάθονται σε πλούσιο τραπέζι και τρώνε οτιδήποτε   φαγητό που το κύριο συστατικό του είναι το γάλα, όπως  γαλατόπιτες και την  Πέμπτη  την λένε Γαλατοπέφτη.Το τυρί που θα πήξει εκείνη την ημέρα το προσφέρουν στον παπά  και ότι γιαούρτι ψητό  απομείνει μετά το φαγοπότι το μοιράζουν στους καλεσμένους. Στη συνέχεια μετά την ανταλλαγή των ευχών διασκεδάζουν με χορούς και τραγούδια  μέχρι το βράδυ.  Στη Λέσβο οι βοσκοί συνηθίζουν να μοιράζουν στα σπίτια γάλα και γαλατόπιτες  ,γιαούρτια, τυριά και άλλα παράγωγα από το γάλα και  αν περισσέψει γάλα εκείνη την ημέρα πρέπει οπωσδήποτε  να το χύσουν και δεν το πήζουν για τυρί. 

Όπως λέγαμε και πριν όλοι αποδίδουν μαγικές   ιδιότητες   στο όνομα της γιορτής  αλλά ιδιαίτερα  οι βοσκοί  που έχουν το φόβο μήπως και όπως «αναλήβεται ο χριστός» ,αναληφτεί [δηλαδή   στερέψει]  και το γάλα από τα πρόβατα  τους. Στην   Σκύρο θέλοντας να αποτρέψουν αυτό το κακό οι βοσκοί βάζουν πάνω απ’ την πόρτα  των σπιτιών  μπουκέτα από κίτρινα λουλούδια που τα λένε γαλατόχορτα σαν τα σύμβολα της αφθονίας που  τους  προσφέρει η φύση. Στην  Ήπειρο για  να μην   υπάρξει κίνδυνος να χαθεί το γάλα  από τα  πρόβατά τους   βάζουν πάνω στο γεμάτο δοχείο μεγάλα ένα χόρτο που έχει γαλακτερό χυμό  τη  γαλατσίδα  και το θεωρούν σαν το πιο κατάλληλο αντίδοτο στην κακή επίδραση . Υπάρχουν όμως  πολλές ακόμα δοξασίες που εκδηλώνονται με διάφορες λαϊκές  συνήθειες ,όπως για παράδειγμα πολλές γυναίκες συνηθίζουν την ημέρα της Αναλήψεως να μαζεύουν ορισμένα   φαρμακευτικά χόρτα και πηλό για το λούσιμο ώστε να έχουν επάρκεια ολόκληρο τον χρόνο πιστεύοντας ότι το μάζεμα που γίνεται την συγκεκριμένη ημέρα  βοηθά στο να εξαφανίζονται  όλες οι  αρρώστιες. Γι’ αυτό σε πολλές περιοχές της χώρας μας οι γυναίκες στήνουν κατά κάποιο τρόπο πανηγύρι και κατά την διάρκεια του μαζεύουν τα φαρμακευτικά χόρτα και τον πηλό.