Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να αντιμετωπίσουν κάποιες αρχικές δυσκολίες στα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας λόγω της ανικανότητας να αντιμετωπίσουν την ποικιλία των ακουστικών, οπτικών, και των ερεθισμάτων αφής στους ευρέως ανοιχτούς χώρους. Αυτή η ανικανότητα να αντιμετωπίσει(να συσχετίσει) μπορεί να γίνει φανερή μέσα από διάφορες συμπεριφορές, όπως στην υπερευαισθησία τους σε διάφορα ερεθίσματα (δηλ., ξεσπάσματα, ρυθμός, χτύπημα χεριών, περπάτημα στις μύτες των ποδιών) ,ελλείμματα στην ομιλία, τη γλώσσα, και τις γνωστικές ικανότητες , επιθυμία να αποφευχθούν οι αλλαγές στις ρουτίνες και στις δυσκολίες που μεταφέρουν τα μαθήματα από το ένα παιδί στο άλλο.
Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν επίσης να δοκιμάσουν να αναπτύξουν διαπροσωπικές σχέσεις, πράγμα το οποίο δεν επιδιώκουν ή δεν δέχονται εύκολα ,όπως την αγάπη, αποφεύγουν το παιχνίδι με τους ομοίους τους ή τη συμμετοχή τους στις σωματικές δραστηριότητες, και επίσης αποφεύγουν να κοιτάξουν στα μάτια κάποιον ,αποφεύγουν δηλαδή την επαφή των ματιών. Η έκθεση του εαυτού τους μπροστά σε άλλους, η στερεοτυπική συμπεριφορά τους ή η ανικανότητά τους να αναπτύξουν σχέσεις κανονικά με άλλους ανθρώπους και καταστάσεις είναι επίσης χαρακτηριστική των μικρών παιδιών με αυτισμό (American Psychiatric Association, 1994; Gillberg, 1990; Tsai, 1998).
Επιπλέον, τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να κατέχουν χαμηλά επίπεδα φυσικής κατάστασης (Auxter, Pyfer, & Huettig, 1997). Αυτό μπορεί να συναχθεί από το γεγονός ότι αυτός ο πληθυσμός τείνει να έχει τα χαμηλότερα ενδιαφέροντα ή τα κίνητρα για να συμμετέχει στα παιχνίδια. Τα προγράμματα σωματικής δραστηριότητας για τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να προωθήσουν τις κατάλληλες συμπεριφορές και να βελτιώσουν την καρδιαγγειακή τους αντοχή συγχρόνως.
Οδηγίες άσκησης για ένα πρόγραμμα σωματικής δραστηριότητας
Οποιοδήποτε πρόγραμμα άσκησης για τα παιδιά με αυτισμό πρέπει να αναπτύξει τους στόχους όχι μόνο της γενικής σωματικής δραστηριότητας, αλλά και τις ακατάλληλες συμπεριφορές διαχείρισης όπως οι στερεοτυπικές συμπεριφορές, τα ξεσπάσματα, και ο ρυθμός. Οι κατάλληλες οδηγίες άσκησης για τα παιδιά με αυτισμό διευκολύνουν την διεξαγωγή του προγράμματος και προωθούν τις θετικές αλλαγές στις σωματικές δραστηριότητες.Για τους δασκάλους τάξεων που συνεργάζονται με τα παιδιά που έχουν αυτισμό, μπορεί να είναι ευεργετικό να σκεφτούν έναν προσαρμοσμένο τρόπο εκπαίδευσης σχετικά με την ανάπτυξη των προγραμμάτων, την εισαγωγή των σωματικών δραστηριοτήτων, και την καθοδήγηση για την χρησιμοποίηση οποιουδήποτε εξοπλισμού (δηλ., σχοινάκια άλματος, μίνι-τραμπολίνα, τρίκυκλα, ποδήλατα, κορύνες, όργανα ελέγχου καρδιακής συχνότητας). Οι σωματικές δραστηριότητες μπορούν να περιλαμβάνουν οποιεσδήποτε ρυθμικές, μεγάλες δραστηριότητες μυών που είναι συνεχούς φύσης (όπως το τρέξιμο, πηδηματάκια ,άλμα, ποδηλασία). Τα επίπεδα δραστηριοτήτων και συνεπακόλουθων αυξήσεων στην απόδοση εξαρτώνται από το αρχικό επίπεδο ικανότητας ενός παιδιού και της δυνατότητάς του ώστε να επιμείνουμε στο πρόγραμμα δραστηριότητας.
Τα παραδείγματα των δραστηριοτήτων που μπορούν να παρέχουν οφέλη στα παιδιά με χαμηλά επίπεδα ικανότητας είναι :το περπάτημα /, πηγαίνοντας για το κυνήγι της αρκούδας, περίπατο στο ζωολογικό κήπο, μιμήσεις πεταλούδας , μιμήσεις της σκιάς μου ,το τραγούδι αργό και γρήγορο , την ποδηλασία, τον αγώνα μηχανών πίστας, και τη μετάβαση στο τσίρκο. Εάν τα ξένα ερεθίσματα δεν εμφανίζουν αρνητικές επιρροές στις αποδόσεις και την εκμάθηση, υπάρχουν διάφορες κασέτες μουσικής που μπορούν να προσθέσουν τη μουσική στις δραστηριότητες, ή να χρησιμοποιηθούν ως ανταμοιβές για τις κατάλληλες συμπεριφορές.
Τέλος όσον αφορά σε γενικότερες φυσικές δραστηριότητες, φαίνεται ότι στα άτομα με αυτισμό συχνά αρέσει το κολύμπι, η πεζοπορία, η ιππασία και άλλες κατά περίπτωση δραστηριότητες (Grandin, T. Scariano, M., 1995). Μάλιστα κατά την εκτέλεση τέτοιων δραστηριοτήτων η συγκέντρωση της προσοχής τους είναι μεγάλη, η αλληλεπίδραση τους με το περιβάλλον ιδιαίτερα παραγωγική και γενικότερα φαίνεται να έχουν οι δραστηριότητες αυτές ηρεμιστική επίδραση ως προς τις εκδηλώσεις έντονου ερεθισμού, που συνήθως παρουσιάζουν τα άτομα με αυτισμό (Grandin, T. Scariano, M.).Επιπλέον οι φυσικές αυτές δραστηριότητες συμβάλλουν σωματικά στην
βελτίωση της ισορροπίας, ενδυνάμωση των μυών, βελτίωση του συντονισμού των κινήσεων, γρηγορότερα αντανακλαστικά, καλύτερος κινητικός σχεδιασμός, έκταση μυών που είναι σε σύσπαση, ελάττωση της σπαστικότητας, αύξηση του εύρους κινήσεων των αρθρώσεων, ελάττωση των παθολογικών προτύπων κίνησης, βελτίωση της αναπνοής και της κυκλοφορίας, βελτίωση της όρεξης και της χώνεψης, αισθητηριακή ολοκλήρωση και ανάπτυξη της συμμετρίας του σώματος.
Τέλος συμβάλλουν και στον ψυχολογικό τομέα με κυριότερα αποτελέσματα:
Βελτίωση της γενικής αίσθησης ευημερίας μέσα από την άσκηση στον καθαρό αέρα, βελτίωση της αυτοπεποίθησης, αύξηση του ενδιαφέροντος για τον εξωτερικό κόσμο, αύξηση του ενδιαφέροντος του ωφελούμενου για τη δική του ζωή, βελτίωση της ικανότητας διαχείρισης κινδύνων, ανάπτυξη της υπομονής, βελτίωση του ελέγχου των συναισθημάτων και της αυτοπειθαρχίας, βελτίωση του αυτοελέγχου όσον αφορά τη συμπεριφορά.
Του Τσάπατου Στέλιου, M.Sc
Καθηγητής Ειδικής Φυσικής Αγωγής
Υποψήφιος Διδάκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α-Δ.Π.Θ
Μέλος Special Olympics Ελλάς-Διαιτητής Μπότσε
Συνεργάτης του Πανευβοϊκού Συλλόγου Γονέων, Κηδεμόνων & Φίλων Α.με.Α
«ΑΝΘΡΩΠΟΣ-ΕΛΠΙΔΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
Τράπεζα Πειραιώς:
