Ο Αύγουστος είναι τελευταίος μήνας του καλοκαιριού και ο 8ος του χρόνου . Επίσης αυτό τον μήνα βλέπουμε την πιο φωτεινή και πιο όμορφη πανσέληνο του καλοκαιριού, το περίφημο αυγουστιάτικο φεγγάρι .Δυο φορές το χρόνο το. [Το φεγγάρι του Γενάρη , μοιάζε σαν ήλιος της ημέρας , λέει ο λαός μας και του Αυγούστου το φεγγάρι , Διάολος θε να το πάρει έλεγαν οι κλέφτες , γιατί το λαμπερό του φως τους δυσκολεύει στη δουλειά τους] .
Ο Αύγουστος σηματοδοτείται και από δυο σημαντικές θρησκευτικές γιορτές. Την εορτή του Σωτήρος 6 Αυγούστου και την μεγαλύτερη εορτή του καλοκαιριού την Κοίμηση της Θεοτόκου 15 Αυγούστου, Γενικά και ο Αύγουστος κατακλύζεται από πάρα πολλές γιορτές και αντίστοιχα πανηγύρια.
Οι αρχαίοι Έλληνες τον μήνα Αύγουστο τον έλεγαν Μεταγειτνίωνα σύμφωνα με αττικό ημερολόγιο, το επικρατέστερο σ’ όλη την Ελλάδα, μέχρι που οι Ρωμαίοι κυριάρχησαν και στην Ελλάδα και το αττικό ημερολόγιο παραχώρησε την θέση του στο επικρατήσαν εν τω μεταξύ Ιουλιανό ημερολόγιο . Ο Μεταγειτνιώνας συμπίπτει με τους μήνες Ιούλιο-Αύγουστο και η ονομασία του είχε ισχύ και στα ημερολόγια των νησιών Δήλου, Σάμου, Κω, Καλύμνου και Ρόδου. Με τον την αρχή του Μεταγειτνιώνα συνέπιπτε και η αρχή του νέου οικονομικού έτους για τους αρχαίους Αθηναίους και άρχιζαν τις προετοιμασίες για τελετές των μυστηρίων. Επίσης ήταν το τέλος του στρατιωτικού έτους και πανηγύριζαν τα γυμναστικά εξιτήρια.
Οι Αθηναίοι έφηβοι μετά την λήξη της εκπαίδευσής των τελούσαν θυσίες και στη συνέχεια γιόρταζαν με πανηγυρισμούς προς τα τέλη του μήνα Μεταγειτνιώνα.
Ο Πλούταρχος μας αναφέρει ότι το όνομά του ο μήνας το όφειλε στη μετοικεσία του Θησέα από την Μίλητο στη Διομίδια και σ’ανάμνηση αυτού μετοικισμού τελούσαν τα Μεταγείτνια. Επίσης στη Ρόδο τελούσαν αυτό τον μήνα γιορτές προς τιμήν του Απόλλωνα.
Σε εικονογραφημένες παραστάσεις του 4ου π.Χ αιώνα ο μήνας Αύγουστος παριστάνεται με άνδρα γυμνό ή και ημίγυμνο, ο οποίος φαίνεται να υπέφερε πολύ από τον καύσωνα , αλλά και από την δίψα και έπινε αχόρταγα νερό από κάποια λεκάνη που την κράταγε με τα δυο του χέρια. Παρόμοιες παραστάσεις έχουν διασωθεί και μέχρι τις ημέρες μας.
Ο Ιούλιος έχει 31 ημέρες και επειδή οι Ρωμαίοι θεωρούσαν υποτιμητικό να αφιερώσουν τον μήνα στον Οκταβιανό- Αύγουστο με μια λιγότερη από αυτή του Ιουλίου, διότι και αυτός υπήρξε εξίσου μεγάλη μορφή, αφαίρεσαν μια ημέρα από τον Φεβρουάριο και την προσθέσανε στον Αύγουστο έτσι έχουμε δυο συνεχόμενους μήνες με 31 ημέρες .
Θεωρούμε ότι θα ήταν χρήσιμο να ανατρέξουμε για λίγο στη ρωμαϊκή ιστορία και να θυμηθούμε ποιος ήταν ο Οκταβιανός –Γάιος – Ιούλιος – Καίσαρ ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρώμης με την επωνυμία Αύγουστος . Γεννήθηκε στη Ρώμη στο 63 π.Χ. ,πέθανε το 14 μ.Χ. και ήταν θετός γιος του Ιουλίου Καίσαρα. Είχε ελληνική μόρφωση και παιδεία δάσκαλος του στην ρητορική και φιλοσοφία ήταν ο Απολλόδωρος .
 |
| Οκταβιανός – Αύγουστος – Ποντίφηξ |
Από την Σύγκλητο ανακηρύχθηκε εκτός από Αύγουστος και Πατέρας της Πατρίδας . Πήρε σταδιακά όλα τα αξιώματα στα χέρια του με δημοκρατικές διαδικασίες έγινε Imperator δηλαδή Αυτοκράτωρ, δήμαρχος δια βίου και Ποντίφηξ ηγεμών [Princeps ]
και τέλος θείος [Divus] και η λατρεία του καθιερώθηκε με βωμούς και ιέρειες και αγάλματα. Επί των ημερών του αναδείχτηκαν και προστατεύτηκαν οι μεγαλύτεροι Λατίνοι ποιητές , καλλιτέχνες και συγγραφείς [Οβίδιος, Οράτιος, Διόδωρος ο Σικελιώτης, Στράβων, Τίτος Λίβιος κ.α.] προστατεύτηκαν τα γράμματα και οι τέχνες, επίσης ίδρυσε Μουσεία και βιβλιοθήκες.
Το 29 μ. Χ. έκλεισε το ναό του Ιανού που για 250 χρόνια ήταν ανοικτός εξ αιτίας των πολέμων που διεξήγαγε η Ρώμη. Μετά περιόρισε το στρατό σε οργανωτικά έργα και αφού κήρυξε γενική αμνηστία και μοίρασε χρήματα και στάρι στο λαό. Η ηγεμονία του ήταν η αφετηρία μιας σχετικά ειρηνικής περιόδου για την αυτοκρατορία που έγινε γνωστή και ως Pax Romana
Κατά την βυζαντινή εποχή ,οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου επειδή θεωρούσαν τους εαυτούς των διαδόχους των Ρωμαίων αυτοκρατόρων τους προσφωνούσαν με τον τίτλο Αύγουστος, Αυγούστα μέχρι και τα τελευταία χρόνια των Κομνηνών.
Σε πολλά μέρη, επειδή πιστεύουν ότι η πρώτη Αυγούστου είναι και αρχή μιας καινούργιας χρονικής περιόδου και ότι πρέπει καθαροί και αμόλυντοι να κάνουν αυτή την αρχή , συνηθίζουν να την συνοδεύουν με πολλά από τα διαβατήρια έθιμα.
Έτσι στη Λέσβο , αλλά και σε άλλα μέρη ανάβουν φωτιές στα σταυροδρόμια και να τις πηδούν λέγοντας : Ω, καλώς τον Άκστο! Σύκα τσαι καρύδια τσαι καλά σταφύλια , ψήνουν μέσα στη φωτιά κι ένα σκόρδο, παίρνουν τις σκελίδες [λουβιά] και τις τρων για τον πυρετό. Ο Αύγουστος αν και πλούσιος μήνας [της συγκομιδής και τραπεζοφόρος ] εν τούτοις κρύβει αρκετούς κινδύνους για την υγεία λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών αναπτύσσονται τα έντομα και η κατάχρηση οπορωλαχανικών ευνοεί τις γαστρεντερικές διαταραχές και στα παλαιότερα χρόνια τους επικινδύνους ελώδεις πυρετούς.
Στην Ίμβρο πηδούν τον φανό λέγοντας .. Αχστε. Παράχστε, σαν απ’ μ’ ηύρις να μ’ αφήσεις. Επίσης οι χωρικοί με αγιασμό ραντίζουν τα’ αμπέλια και τα περιβόλια τους. Τότε κόβουν και τα πρώτα σταφύλια [Τζαντώ Θράκης] Υπήρχαν και περιοχές όπου συνήθιζαν ν’ αγιάζουν τις πηγές και τα πηγάδια. Στη Μεσημβρία οι κάτοικοι έβγαιναν έξω έκαναν αγιασμό στα πηγάδια και στη συνέχεια διασκέδαζαν έξω από τα αμπέλια μέχρι που σκοτείνιαζε. Στις Κυδωνίες της Μικράς Ασίας δεν λησμονούσαν και τη μνήμη των νεκρών έβαζαν σε ένα πιάτο μισές μαύρες και μισές άσπρες ελιές και τις έδιναν στους γείτονες που δεν είχαν για να συχωρέσουν.
Στη Λέσβο πιθανόν και σε άλλα μέρη πολλοί άνθρωποι του λαού πιστεύουν ότι ανοίγουν οι ουρανοί και ότι προλάβεις να ζητήσεις θα το έχεις , θες πλούτη , θες γεια , θες χωράφι. Από το βράδυ στην Αγιάσω ξαπλώνουν στα τρίστρατα για να δουν το Άγιο φως , επειδή το έχουν για καλό έτσι περιμένουν μέχρι να χαράξει η μέρα. Στη Τήλο το πρωί της 1ης Αυγούστου σκορπίζουν μέσα στο σπίτι άμμο σαν σημάδι ευτυχίας και αφθονίας , και δεν σκουπίζουν το σπίτι για να μην ρίξουν έξω μαζί με τα σκουπίδια και τα καλά του σπιτιού.
Ήδη άρχισε η νηστεία 15αύγουστου και οι πιστοί προετοιμάζονται για τη μεγάλη γιορτή της Παναγίας.
Από την πρώτη Αυγούστου αρχίζουν και τα προγνωστικά για τον καιρό τα λεγόμενα μερομήνια . Παρατηρούν τι καιρό κάνει και ανάλογα με την περιοχή οι παρατηρήσεις γίνονται τις 6 ή 12 ή 14 πρώτες ημέρες του Αυγούστου, έτσι μηνολογιάζουν , όπως λένε, για όλους τους μήνες του χρόνου.
Τον Αύγουστο τον και Δριμάρη , διότι τις πρώτες 6 ή 12 μέρες του Αυγούστου ,, όπως και τις πρώτες ημέρες του Μάρτη πολλούς και σε πολλά μέρη τους διακατέχει ένας παράξενος φόβος που είναι η αιτία να μην κάνουν διάφορες δουλειές και τις θεωρούν αποφράδες ημέρες , γουρσούζικιες, σε πολλές περιοχές ακόμα και δεν παντρεύονται γιατί πιστεύουν πως θα δυστυχήσουν. Αυτές είναι οι Δρίμες και τις καθορισμένες ημέρες δεν πλύνουν ρούχα διότι πιστεύουν ότι «δριμιάζουν» ή «δριμοκόβονται» δηλαδή όταν τα απλώνουν στον ότι κόβονται και γεμίζουν μικρές τρύπες. Στη Νάξο δεν ποτίζουν τα φυτά και μάλιστα τα φυτώρια με κρεμμύδια, διότι ξεραίνονται . Δεν πρέπει να κολυμπά κανείς , διότι το σώμα του γεμίζει από εξανθήματα , όπως είναι επίσης επικίνδυνο να λούζεται διότι θα καταστρέψει τα μαλλιά του . Υπάρχει μια παροιμία που λέει «Τα’ Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα». Στη Λέσβο, Χίο, Αιτωλία, Αρκαδία λένε αυτές τις ημέρες και [δρίματα] Στην Πελοπόννησο χαρακτηρίζονται σαν δρίμες οι Δευτέρες του Αυγούστου και η ημέρα που [λιοκρίζει] το φεγγάρι , δηλαδή όταν έχουμε πανσέληνο. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας χαρακτηρίζονται δρίμες οι 3 πρώτες , οι τρεις μέσες και οι 3 τελευταίες ημέρες του Αυγούστου . Σε άλλα πάλι μέρη της Ελλάδας οι Δρίμες αρχίζουν από 24 ή 25 Ιουλίου και τελειώνουν στις 6 .
Σε μερικές περιοχές οι πρώτες ημέρες του Αυγούστου θεωρούνταν ότι συμπίπτουν με την «εώα επιτολή» του Σείριου, δηλαδή την ανατολή του λαμπρότερου άστρου της νύχτας λίγο πριν από την ανατολή του Ήλιου. Όπως αναφέρουν οι Μάνος Δανέζης και Στράτος Θεοδοσίου: «Ο Σείριος είναι το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός και η “εώα επιτολή” του σ’ αυτή τη χρονική περίοδο είχε συνδεθεί στην αρχαιότητα με τα “κυνικά καύματα” (τα dies caniculariae των Λατίνων), δηλαδή με τις θερμότερες ημέρες του έτους, τα οποία “καύματα” οι αρχαίοι απέδιδαν στην επί πλέον αύξηση της θερμοκρασίας από την υποτιθέμενη προσθήκη της ακτινοβολίας του Σείριου στην ακτινοβολία του Ήλιου».
Στη Κύπρο τις Δρίμες τις λένε και [κακαουστικές] , δηλαδή κακές ημέρες του Αυγούστου και κατ’ ευφημισμόν καλαουστιές, καλές ημέρες του Αυγούστου. Στο Πόντο το διάστημα αυτών των ημερών λέγεται [Σαπίας] , ίσως διότι σ’ αυτό το διάστημα σαπίζουν τα δέρματα, τα υφάσματα, τα ξύλα, όπως μας πληροφορεί σχετικά για τις Δρίμες ο Νίκος Πολίτης καθώς και ο Αθανάσιος Μπούτουρας.
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους επειδή ο χρόνος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και η νέα χρονιάς άρχιζε 1η Σεπτεμβρίου , γι’ αυτό την θεωρούσαν την τελευταία ημέρα και «κλειδοχρονιά» , γιατί κλειδώνει . Επειδή Δε σε πολλές περιοχές ιδιαίτερα ορεινές αρχίζει πρώιμα ο χειμώνας [από Αύγουστο χειμώνα…] ή [επάτησε ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα]
Ο Αύγουστος αυτός θεωρείται ο μήνας της αφθονίας , διότι οι γεωργοί σιγούρεψαν τα εισοδήματά τους καθώς και τις τροφές για τα ζώα τους και μια παροιμία μας πληροφορεί
Αύγουστε καλέ μου μήνα,
Ν’σουν δυο φορές το χρόνο.
Τον Αύγουστο τον λέμε και Συκολόγο γιατί αυτό το μήνα γίνεται η συγκομιδή των σύκων και αρχίζουμε να τρώμε σταφύλια. Χαρακτηριστικά λένε
Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι
Και τον Αύγουστο σταφύλι.
Και Της Αγιάς Μαρίνας σύκο
Τα’ Αι – Λιου σταφύλι
Και τον Αύγουστο μαντήλ
Με αυτή την παροιμία ο λαός μας θέλει να υπερτονίσει την υπεραφθονία που υπάρχει και ότι μπορεί κανείς να γεμίσει και μαντήλια για να χορτάσει
Τ’ Αι – Λιός με το μαντήλι, του Σωτήρος με κοφίνι. Ο Αύγουστος έχει κοπιαστικές εργασίες για τους γεωργούς, αλλά και οι νοικοκυρές έχουν ανάλογες ετοιμάζουν τις χυλοπίτες , τον τραχανά , τουρσιά, μαρμέλαδες, γλυκά του κουταλιού.
Από απόψεως καιρικών συνθηκών ο μήνας αυτός έχει και τις αναποδιές του δηλαδή τα δυνατά μελτέμια που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν ετησίες , έχει πρώιμες βροχές και κρύο και οι σχετικές παροιμίες προετοιμάζουν με συμβουλές τους ανθρώπους για τις ασχολίες του χειμώνα.
Όταν αρχίζει ο Αύγουστος να βαρυχειμωνιάζει
Ο γεωργός τα’ αλέτρι του αμέσως ας ταιριάσει.
Μαύρη ρόγα, μαύρη κάπα. Ένας μερακλής μας λέει
Να ‘μουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι,
κι όλο το χρόνο κόκορας και γάτος το Γενάρη.
Ο ήλιος αρχίζει σιγά, σιγά να απομακρύνεται και οδηγείται για το χειμερινό ηλιοστάσιο, οι ημέρες σταδιακά μικραίνουν και μας προετοιμάζουν να αλλάζουμε συνήθειες χαρακτηριστικό το δίστιχο.
Επάτησεν ο Αύγουστος , η άκρα του χειμώνα,
Παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο.
Μ’ αυτό υποδηλώνεται ότι ο φτωχός μια και η ημέρα γίνεται πιο μικρή μειώνει τον αριθμό των γευμάτων του και ο πλούσιος καταργεί το μεσημεριανό ύπνο του μια και αρχίζει να βραδιάζει νωρίτερα.
Αυτό το μήνα τα μελτέμια έχουν την τιμητική τους .Οι αρχαίοι Έλληνες τα ονόμαζαν ετησίες Οι ετησίες κοινώς μελτέμι λοιπόν είναι αέρας που πνέει κατά την διάρκεια της θερμής εποχής του χρόνου που πνέουν στην ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο Αιγαίο πέλαγος. Οι άνεμοι αυτοί ήταν γνωστοί από αρχαιοτάτων χρόνων και το όνομά τους , το αναφέρει και ο σχολιαστής του Αράτου Θέων, εξηγείται διττώς «Οι ετήσιαι από της Κυνός εώας επιτολής ως επί τω πλέιστον 60κοντα ημέρας πνέουσι . Ωνομάσθησαν δε ούτως ή ότι κατ’ έτος πνέουσι ταις τακταίς αυτών ημέραις παρά έτος ή το ετεόν , δια του μηδέποτε μετέβαλλεν αυτούς, όταν ο καιρός αυτών ενστή».
Οι αρχαίοι Έλληνες προσπαθούσαν όχι μόνο να καθορίσουν την έναρξη, την διάρκεια και τη λήξη τους αλλά να εξακριβώσουν και τις αιτίες που δημιουργούν τους ανέμους και προσπαθούσαν μέσω αυτών να δώσουν ερμηνείες και σε άλλα φαινόμενα. Ο Θαλής ο Μιλήσιος πίστευε ότι οι αυξομειώσεις της στάθμης του ποταμού Νείλου προέρχονταν από τις ετησίες, τα μελτέμια. Ο Δημόκριτος υποστήριζε ότι τα μελτέμια ήταν αιτία των ραγδαίων βροχών στην Αβησσυνία με τη μεταφορά από αυτούς τους ανέμους τεράστιων ποσοτήτων υδρατμών που προερχόντουσαν από τα χιόνια που έλιωναν στο Βορρά. Πάντως τις πιο σημαντικές παρατηρήσεις τις βρίσκουμε στον Αριστοτέλη, Θεόφραστο, Απολλώνιο τον Ρόδιο κ.ά.
Ο Ηρόδοτος θεωρείται ότι είναι ο πρώτος που αναφέρει τον όρο ετησίαι, παρ’ όλα αυτά ο Ησίοδος που έζησε δυο αιώνες πριν από τον Ηρόδοτο αναφέρεται στην κανονικότητα των θερινών ανέμων και γράφει:
«Ημαστα πεντήκοντα μετά τροπάς ηέλιου ες τέλος ελθόντας θέρεος καματώδης ώρης ωραίος πέλεται θνητοίς πλοός».
Η συστηματική μελέτη τους άρχισε από τον Αριστοτέλη και τον Θεόφραστο και τους θεωρούμε θεμελιωτές της Μετεωρολογίας ως επιστήμης . Οι νεώτερες συστηματικές παρατηρήσεις μας λένε ότι από το 2ο 10ήμερο του Ιουλίου αυξάνεται η ταχύτητα αυτών των ανέμων μέχρι περίπου τα μέσα του Σεπτέμβρη.
Οι Αρχαίοι Έλληνες διέκριναν τα μελτέμια σε προδρόμους και σε κυρίως ετησίες. Οι πρόδρομοι που είναι πιο ασθενείς άνεμοι,όπως διαπιστώνεται και από τις σύγχρονες παρατηρήσεις πνέουν από τον Μάιο μέχρι τις αρχές του Ιουλίου, και η ένταση τους είναι πολύ μικρότερη από τα μελτέμια και εναλλάσσονται συχνά από την αύρα.
Ο Αριστοτέλης δέχεται ότι οι ετησίες αρχίζουν μετά την θερινή τροπή και την επιτολή του Κυνός , δηλαδή την Ανατολή του Σκύλου . Φυσικά η διεύθυνση αυτών των ανέμων είναι διαφορετική π.χ στο Ιόνιο και στα παράλια της Δυτικής Ελλάδας πνέει ο Μαίστρος δηλαδή Β.Δ. άνεμος. Ενώ στο Αιγαίο από Β.Α. μέχρι και Β.Δ. Οι Αρχαίοι Έλληνες όπως και οι νεώτερες παρατηρήσεις μας πληροφορούν ότι τα μελτέμια δεν έχουν κάθε χρόνο την ίδια συχνότητα και ότι υπάρχει μεγάλη σχέση με την ηλιακή δράση σχετικά με τον αριθμό των πνεόντων μελτεμιών και την αύξηση της διάρκειας των ημερών.
Θρησκευτικές εορτές του Αυγούστου
- 6 της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
- 11 η καλοκαιρινή εορτή του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα
- 15 η Κοίμησης της Θεοτόκου
- 16 η καλοκαιρινή εορτή του Αγίου Γερασίμου [Κεφαλληνίας]
- 23 τα εννιάμερα της Παναγίας
- 24 Κοσμά του Αιτωλού
- 27 Φανουρίου του μάρτυρος
- 29 Αποτομή κεφαλής Ιωάννου Προδρόμου και Βαπτιστού [νηστεία]
- 30 Αλεξάνδρου Αρχιεπισκόπου Κωνστντινουπόλεως
- 31 Κατάθεση της τιμίας Ζώνης Υπεραγίας Θεοτόκου
Τράπεζα Πειραιώς:
