Η Κυριακή των Βαΐων λέγεται και Βαϊοφόρος είναι η τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής και η προ της Αναστάσεως που Κυρίου εορτή που καθιερώθηκε σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του ως Σωτήρας στα Ιεροσόλυμα,όπου οι Εβραίοι τον υποδέχτηκαν κρατώντας Βάϊα από φοίνικες και άπλωναν τα φορέματα τους για να περάσει φωνάζοντας του «Ωσαννά ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου» . Κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια ήταν ενωμένη με την Ανάσταση του Λαζάρου, αργότερα μετατέθηκε η γιορτή του Λαζάρου το Σάββατο πριν την Βαϊοφόρο. Το έθιμο αυτό θεσπίστηκε από την Εκκλησία κατά τον 9ο αιώνα .Η Κυριακή αυτή εθεωρείτο στην παλαιά Ανατολική Εκκλησία ως η αρχή της εβδομάδας των Παθών .
Κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, στα Ιεροσόλυμα, ο επίσκοπος ερχόταν από το όρος των Ελαιών και έμπαινε με πομπή στα Ιεροσόλυμα καθήμενος επί «πώλου όνου» και περιστοιχιζόμενος από τον κλήρο ενώ οι πιστοί προπορεύονταν κρατώντας κλαδιά από φοίνικες , αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ κατά τα βυζαντινά χρόνια γινόταν «ο περίπατος του αυτοκράτορα», από το Παλάτι προς τη Μεγάλη Εκκλησία . Καθ’ όλη τη διαδρομή ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς ο δε Πατριάρχης σταυρούς και κεριά. Μετα βάγια οι πιστοί στόλιζαν τους τοίχους των σπιτιών και το εικονοστάσι τους.
Η ελληνορθόδοξη χριστιανική υμνολογία την Κυριακή των Βαΐων περιλαμβάνει τρία θριαμβικά αναστάσιμα απολυτίκια και ένα κοντάκιο της ημέρας. Σας παραθέτουμε ένα απολυτίκιο
1ο απολυτίκιο' (Ήχος α΄)
Την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος,
εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον, Χριστέ ο Θεός
όθεν και ημείς ως οι παίδες, τα της νίκης σύμβολα φέροντες,
σοι τω νικητή του θανάτου βοώμεν. Ωσαννά εν τοις υψίστοις,
ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου
Την Κυριακή των Βαΐων τιμάμε την ανάμνηση της χαρμόσυνης υποδοχής του Κυρίου και επιτρέπεται η κατάλυση ψαριού και λαδιού και γι’ αυτό τα παιδιά τραγουδούν
Ήρθ΄ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
Ήρθ΄η Κυριακή που τρώνε τα ψάρια.
Βάγια Βάγια των Βαγιών
Τρώνε ψάρι και κόλιο
Και την άλλη Κυριακή
Τρώνε το ψητό τα΄αρνί……….
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό έθιμο της ημέρας αυτής είναι ο στολισμός των εκκλησιών με κλαδιά από βάγια στην Εύβοια συνηθίζουν τον στολισμό με κλαδιά από Δάφνη που αφού προηγουμένως ευλογηθούν κατά τον Όρθρο μοιράζονται στο εκκλησίασμα.
Ο λαός πιστεύει στη γονιμοποιό δύναμη της βαγιάς και ότι αυτή η δύναμη μεταδίνεται στα ζώα, στα δέντρα και σε κάθε όν που γεννά και καρποφορεί. Η κυρία Πέρδικα μάλιστα αναφέρεται σε ένα έθιμο της Σκύρου.. Από το βράδυ του Λαζάρου οι νοικοκυρές πλέκουν ένα σταυρό από βάγια βιολέτες και το πρωί τον πάνε στην εκκλησία βάγια να τον ευλογήσει ο παπάς. Μετά το τέλος της λειτουργίας την άλλη μέρα , των Βαΐων το πρωί παίρνουν όλους τους σταυρούς και πάνε όπως λένε χαρακτηριστικά να βατσάσουν τα δέντρα, τα βόδια , τα κλήματα, τα περιβόλια, τις βάρκες, τους μύλους για το καλό.
Όσοι έχουν πρόβατα παίρνουν λαζάνια, λαχανόπιτα και μακαρόνια για να τα πάνε στους βοσκούς , πάνω δε στο καλάθι καρφώνουν ένα σταυρό από βάγια , όταν φτάσουν στο μαντρί βατσάζουν τα πρόβατα χτυπώντας τα μ’ ένα κλαδί από μυρτιά και με το σταυρό από τη βάγια και τους λένε « Τσάι του χρόνου ! Καλή Λαμπρή!».
Τράπεζα Πειραιώς:
