Παγκόσμια ημέρα πρόληψης κατά του καρκίνου του μαστού.. 25 Οκτωβρίου

Ο Οκτώβριος έχει θεσμοθετηθεί ως «Μήνας Πρόληψης & Ενημέρωσης για τον καρκίνο του μαστού», στο πλαίσιο διεθνούς προσπάθειας, με στόχο την καταπολέμηση της ασθένειας.
Στόχος αυτής της προσπάθειας είναι η σωστή πρόληψη και έγκαιρη θεραπεία. O καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος των γυναικών στην Ευρώπη.
Περίπου 1 στις 9 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της.

 Κάθε χρόνο παγκοσμίως διαγιγνώσκεται καρκίνος του μαστού σε 1,3 εκατομμύρια γυναίκες, ενώ 400.000 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο.  Υπολογίζεται ότι μία στις 12 γυναίκες στην Ευρώπη και μία στις 8 γυναίκες στις Η.Π.Α. θα αναπτύξουν καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής τους.
Μεγαλύτερος κίνδυνος παρατηρείται στις ηλικίες μεταξύ 40 και 55 ετών, στην ηλικία δηλαδή την πλησιέστερη στην εμμηνόπαυση, ύστερα από την οποία η αύξηση εξακολουθεί, αλλά με βραδύτερους ρυθμούς.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περισσότερες από 250.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού γίνονται κάθε χρόνο και 90.000 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο. Ο καρκίνος του μαστού είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις γυναίκες ηλικίας 45-60 ετών Στην Ελλάδα, τα νέα περιστατικά ανέρχονται σε περίπου 4.500 ετησίως και οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού σε περίπου 1.600.
Αν ο καρκίνος διαγνωσθεί αρκετά γρήγορα, πριν επεκταθεί σε άλλα όργανα, το πενταετές ποσοστό επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο του μαστού ξεπερνά το 95%.

Η έγκαιρη διάγνωση επιτυγχάνεται με την αυτοεξέταση την μαστογραφία και την κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό. Ο καρκίνος αποτελεί έναν από τους βασικότερους λόγους θανάτου, τον δεύτερο μετά τις καρδιαγγειακές νόσους, στις αναπτυγμένες χώρες. Στην Ευρώπη, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 3,2 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου, κυρίως του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του ορθού.

Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο με ψηφιακή μαστογραφία έχουν θνησιμότητα 4,7%, ενώ σε όσες δεν κάνουν μαστογραφία η θνησιμότητα ανέρχεται σε 56% (πηγή: Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία).  Η έγκαιρη διάγνωση επιτυγχάνεται με τη μηνιαία αυτοεξέταση, την ετήσια (μετά την ηλικία των 40) μαστογραφία και την κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό

Όσον αφορά τον τρόπο ζωής μας
Η διακοπή του καπνίσματος, η φυσική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, η αποφυγή των καρκινογόνων παραγόντων του περιβάλλοντος και η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο συμβάλλουν θετικά.

Τι είναι ο Kαρκίνος του Μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού είναι ασθένεια κατά την οποία κακοήθη κύτταρα αναπτύσσονται στους ιστούς του μαστού και δημιουργούν όγκους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο καρκίνος ξεκινά από τα κύτταρα που καλύπτουν το εσωτερικό του τοιχώματος των πόρων του μαστού (αγωγοί που μεταφέρουν το γάλα από τους λοβούς στην θηλή), αυτός ο τύπος καρκίνου λέγεται πορογενής.  Ένας άλλος τύπος καρκίνου προέρχεται από τους λοβούς (αδένες που παράγουν το γάλα) και λέγεται λοβιακός. Ο πορογενής και ο λοβιακός είναι οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου του μαστού, ενώ οι υπόλοιποι ξεκινούν από άλλους ιστούς του μαστού.

Παράγοντες κινδύνου
Αν και δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο του μαστού, υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ασθένεια. Παράγοντες κινδύνου ονομάζονται οι παράγοντες εκείνοι που δύνανται να αυξήσουν την πιθανότητα μιας γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο του μαστού. Παρακάτω περιγράφονται κάποιοι από τους παράγοντες αυτούς. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι γυναίκες οι οποίες εμφανίζουν έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες μπορεί να μην αναπτύξουν ποτέ καρκίνο του μαστού.

• Ηλικία – η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία. 2 στις 3 γυναίκες με καρκίνο του μαστού είναι ηλικίας 55 ετών ή περισσότερο.
• Κληρονομικότητα – Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι μεγαλύτερος για τις γυναίκες των οποίων συγγενικά πρόσωπα έχουν εμφανίσει την ασθένεια.
• Έμμηνος ρύση – γυναίκες με πρόωρη εμμηναρχή (πριν την ηλικία των 12 ετών) ή καθυστερημένη εμμηνόπαυση (μετά την ηλικία των 55 ετών) έχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• Γενετικοί Παράγοντες Κινδύνου – 5-10% των καρκίνων του μαστού σχετίζονται με μεταλλάξεις σε ορισμένα γονίδια. Οι πιο κοινές μεταλλάξεις είναι εκείνες των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Οι γυναίκες με αυτές τις μεταλλάξεις έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή τους.
• Αριθμός κυήσεων – γυναίκες που δεν έχουν κάνει παιδιά ή που απέκτησαν το πρώτο παιδί μετά την ηλικία των 30 έχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
• Παράγοντες τρόπου ζωής – η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία και η απουσία σωματικής άσκησης αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Δευτερογενής Πρόληψη

• Μηνιαία αυτοεξέταση των μαστών σε ενήλικες γυναίκες.
• Ετήσια εξέταση των μαστών από τον οικογενειακό γιατρό ή τον γυναικολόγο μετά το 20ο έτος της ζωής.
• Μαστογραφία αναφοράς για συγκριτικούς λόγους στο 40ο έτος της ηλικίας, η οποία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά 3ετία σε γυναίκες μικρότερες των 50 ετών και ανά διετία μετά το 50ο έτος.

Διάγνωση και Σταδιοποίηση του Καρκίνου του Μαστού
Η διάγνωση και η σταδιοποίηση του καρκίνου του μαστού γίνεται μέσω μίας σειράς εξετάσεων:

• Ακτινογραφία θώρακος
• Μαστογραφία
• Σπινθιρογράφημα οστών
• Αξονική Τομογραφία (CT)
• Μαγνητική Τομογραφία (MRI)
• Εξετάσεις Αίματος

Η σταδιοποίηση είναι διαδικασία κατά την οποία εξακριβώνεται η εξάπλωση του καρκίνου. Η εξάπλωση του καρκίνου του μαστού κατηγοριοποιείται σε 4 στάδια. Στα στάδια 0 έως ΙΙΙ, η νόσος δεν έχει επεκταθεί σε άλλα όργανα του σώματος, πέραν του μαστού ή των γειτονικών λεμφαδένων. Κατά το στάδιο IV , η νόσος έχει πλέον επεκταθεί (μετάσταση) σε άλλα όργανα του σώματος, όπως τα οστά, το συκώτι, τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο ή ακόμη και σε λεμφαδένες που βρίσκονται μακριά από τον μαστό.
Η διαδικασία σταδιοποίησης είναι εξαιρετικά σημαντική διότι, καθορίζει την περαιτέρω θεραπεία.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Οι θεραπείες κατά του καρκίνου του μαστού εξαρτώνται από το στάδιο της νόσου και συνήθως εμπίπτουν στις παρακάτω κατηγορίες

• Εγχείριση - Οι περισσότερες γυναίκες με καρκίνο του μαστού υποβάλλονται σε κάποιου είδους εγχείριση για να αφαιρέσουν τον καρκινικό ιστό. Το είδος εγχείρισης εξαρτάται από το μέγεθος και την εξάπλωση του όγκου. Μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθεί τμήμα ή ακόμα και ολόκληρος ο μαστός.
• Χημειοθεραπεία – Μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή, από το στόμα ή ενδοφλέβια, για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα ή να εμποδίσει την ανάπτυξή τους. Το φάρμακο εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος και βοηθάει ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση καρκίνου που έχει ήδη εξαπλωθεί (μεταστατικός καρκίνος του μαστού).
• Επικουρική Θεραπεία – Ακόμη και σε αρχικά στάδια καρκίνου, οι γιατροί πιστεύουν πως κάποια καρκινικά κύτταρα μπορεί να αποσπαστούν από τον κύριο όγκο και να εξαπλωθούν σε άλλα όργανα ή στα κόκαλα. Αυτά τα κύτταρα δεν προκαλούν κάποιο σύμπτωμα και δεν μπορούν να εντοπιστούν με παραδοσιακές τεχνικές απεικόνισης, με αποτέλεσμα οι γιατροί να προτείνουν προληπτική χημειοθεραπευτική αγωγή για την εξάλειψή τους. Αυτού του είδους η χημειοθεραπεία που δεν έχει ως σκοπό την μείωση του όγκου αλλά την μείωση των υποτροπών λέγεται, επικουρική θεραπεία.
• Ακτινοθεραπεία - Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ακτίνες υψηλής ενέργειας (όπως οι ακτίνες Χ) για να καταστρέψει ή να συρρικνώσει καρκινικά κύτταρα.
• Ορμονοθεραπεία – Τα οιστρογόνα είναι ορμόνες που σε κάποιες γυναίκες μπορεί να προωθήσουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Ορισμένα φάρμακα εμποδίζουν άμεσα την δράση των οιστρογόνων στα καρκινικά κύτταρα, ενώ άλλα, όπως οι αναστολείς της αρωματάσης, αναστέλλουν την παραγωγή τους. Η ορμονοθεραπεία δίνεται για την θεραπεία καρκίνου του μαστού που είναι θετικός σε ορμονικούς υποδοχείς.
• Στοχευμένη Θεραπεία – Νεώτερα φάρμακα επιτίθενται με μεγαλύτερη ακρίβεια σε συγκεκριμένους μοριακούς στόχους στα καρκινικά κύτταρα. Με τον τρόπο αυτό, είναι αποτελεσματικά χωρίς να επηρεάζουν πολύ τους φυσιολογικούς ιστούς, άρα συνήθως έχουν λιγότερες παρενέργειες.

Δεν θα πρέπει να λησμονούμε τη διδακτική ρήση που είχε διατυπώσει ο μεγάλος Ιπποκράτης πριν από 2500 χρόνια «κάλλιο προλαμβάνειν παρά θεραπεύειν». Αυτή θα πρέπει να προβληματίζει σήμερα και το σύγχρονο άνθρωπο καθώς είναι πιο επίκαιρη από ποτέ!

Ο ρόλος της Ημέρας, θα πρέπει να λειτουργεί ως ημερομηνία - υπενθύμιση να φορέσουμε το ροζ φιογκάκι, για να κλείσουμε ένα ραντεβού για την ετήσια μαστογραφία, την κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό και τη μηνιαία αυτοεξέταση, συμβάλλοντας καθοριστικά στην έγκαιρη διάγνωση.
Σε πολλές χώρες ο Οκτώβριος είναι ο μήνας εθνικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των γυναικών ως προς τη νόσο, οπότε και διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. Η πρόοδος της επιστήμης μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίσουμε το πρόβλημα στην αρχή του και έτσι να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, ζώντας μια φυσιολογική ζωή. Αν το επιδιώξουμε μπορούμε να προλάβουμε δυσάρεστες ή και μη αναστρέψιμες καταστάσεις, γιατί με την υγεία μας δεν πρέπει ποτέ να ρισκάρουμε!